Getuigenis Stijn

Ik ben Stijn Vandamme. Ik ben 25 jaar. Toen ik 16 jaar was kreeg ik de diagnose autisme. Het zou mij helpen als de wereld altijd hetzelfde blijft. En dat mensen mij aanvaarden zoals ik ben.

Een autismespectrumstoornis of ASS is een beperking die uiterlijk aan mij niet waarneembaar is, maar binnenin toch problemen vertoont op het vlak van informatieverwerking. Meestal let ik op details, ga ik op zoek naar structuren en kan ik moeilijk omgaan met veranderingen. Als ik de structuur niet zie of begrijp heb ik het moeilijk. 

Via mijn zintuigen krijg ik ook allerlei prikkels binnen en weet ik niet welke ik ervan moet onthouden. De wereld ervaar ik dan ook chaotisch, want ik heb geen filter die zintuiglijke prikkels selecteert. Mijn hoofd is complex en neemt op een andere manier informatie op. Dit maakt het moeilijk om te communiceren of om te gaan met andere mensen. Doordat anderen anders denken snap ik soms hun uitleg en signalen niet. Vaak neem ik mensen ook letterlijk. Mensen zien mij dan ook als raar, omdat ze niet snappen waarom ik niet tegen drukte kan. Of een verandering niet begrijp in een structuur die ik gewoon ben.

Autisme is bij mij ontdekt omdat ik anders functioneerde dan andere leeftijdsgenoten. Wat in mijn kinderjaren niet opviel kwam op mijn 16e naar buiten. Ik vertoonde ander gedrag dan andere leeftijdsgenoten. Ik wist niet hoe je vrienden kon maken. Voornamelijk leefde ik in mijn eigen wereld die bestond uit fotografie en natuur. Aan contacten leggen had ik geen behoefte.

Op school kon je niks aan mij merken dat ik thuis enorm veel stress had van school. Dit kwam omdat ik taken tot in de perfectie volgens mijn gedacht wou afwerken. Dat vroeg tijd en er kwam heel wat spanning naar boven.

Na een paar gesprekken en testen in het ziekenhuis kreeg ik het label autisme op mij geplakt. Mijn wereld stond stil, want dit was een enorme klap. Voor het eerst werd ik geconfronteerd met het feit anders te zijn dan anderen. Ik wist niet wat er met mij aan de hand was. Mijn zelfvertrouwen ging naar beneden en ik was erg beschaamd over mezelf. 

Ik stond niet open voor hulp en sloot mij nog verder van de buitenwereld af. Ik kon het niet begrijpen dat ik anders kon zijn dan andere jongeren. Het ging steeds moeilijker met mij en ik had nood aan rust. Er kwam een aanvaardingsperiode waarin ik moest gaan werken aan mezelf. Ik moest op zoek naar wie ik echt was.

Ik begon nu al snel films over ASS te bekijken, iets waar ik voordien niet voor open stond. Ik zocht ook informatie op via het internet. Er waren signalen waarin ik mij herkende, maar in het gehele beeld kon ik mij niet terugvinden. Zo ben ik bijvoorbeeld geen wiskundeknobbel. Daarnaast kan ik niet zonder tellen, zeggen hoeveel lucifers erop de grond zijn gevallen. En ik heb ook niet een uitzonderlijk talent. 

Toen is mij tijdens gesprekken verteld dat er verschillende varianten bestaan van ASS in een breed spectrum. Men spreekt dan ook van een autismespectrumstoornis. Ik kon er niet van genezen of medicatie voor nemen. Ik moest ermee leren leven.

Ook anderen in mijn omgeving moesten leren aanvaarden dat ik anders was dan andere leeftijdsgenoten. Ik had het gevoel dat er zorgen kwamen over hoe ik mijn plek ging vinden in de maatschappij. Deze wanhoop wou ik weg. De jongen die erg stil was en niet veel onderneemt wou ik niet zijn. 

De periode waarin ik op zoek ging naar mezelf gaf me hoop om aan de slag te gaan als vrijwilliger bij een online jongerentelevisiekanaal. Er werden jongerenreporters gezocht en gezien mijn interesse voor fotografie leek mij dit wel iets. Het werd een plek waarin ik open bloeide en leerde communiceren met anderen. Ik leerde met een camera werken en ging mee op reportage. Het leek wel of ik iets had gevonden waar mijn hulp een meerwaarde was. Ik had iets ontdekt waar ik mezelf kon zijn.

Intussen had ik ook heel wat informatie over mijn autisme verzameld. Ik besloot om er een kortfilm over te maken zodat mensen mij beter gingen begrijpen. Mijn omgeving wist hier niet zoveel van. De opnames kwamen in de regionale krant. Van het artikel waren sommigen verbaasd over waar ik mee bezig was. Ik was vaak stil en maakte plots een kortfilm die bespreekbaar moest maken waarom ik zo was. Naast een gesprek starten over mijn beperking wou ik ook tonen dat ik toch niet opgaf om wie ik ben.

Na mijn kortfilm bleek ik volgens anderen enorm veranderd en keek ik met een andere blik op autisme. Ondanks dat je er niet van kon genezen leek het wel zo. Van verschillende hoeken kreeg ik steun omdat ik zo positief keek op iets dat we in de maatschappij zien als erg negatief. Door vrijwilligerswerk had ik ontdekt hoe ik met mijn ASS door het leven kan gaan.

Dat gaf me zelfvertrouwen en ik nam me voor om anderen jongeren met de diagnose aan te moedigen niet op te geven. Ik werd spreker bij de Vlaamse Vereniging Autisme om duidelijk te maken hoe het is om te leven met ASS. Zo hoopte ik dat men mij beter ging gaan begrijpen en aanvaarden wat anderen met ASS doormaken. 

Ik was blij dat mensen aan mijn verhaal iets hadden. Voor mij was het ook een manier om te blijven verwerken waarom ik anders kijk op de wereld. Later begon ik anderen met en zonder de diagnose tips te geven over hoe ik zaken aanpak. Uit ervaring wist ik dat horen dat je ASS hebt niet fijn is. Door anderen te helpen hoopte ik dat andere jongeren met de diagnose kracht vinden met de zoektocht naar zichzelf.

Via het maken van film en reportages kwam ik in contact met de jeugdvereniging Jonass. Dat is een jeugdvereniging voor jongeren met autisme en een normale of hoge begaafdheid. Later werd ik gevraagd of ik geen begeleider wou zijn. Net zoals bij de scouts doen we activiteiten maar met aandacht voor ASS. Ik voel mij er thuis, want daar zijn nog jongeren die ook nood hebben aan extra structuur of moeilijker communiceren. We vormen een familie waar iedereen respect toont voor elkaar.

Bij Jonass ontdekte ik dat autisme hebben niks abnormaal is. Het werd een doel in mijn leven om duidelijk te maken dat je met autisme toch positief in het leven kan staan. Ik besloot om mezelf met mijn ASS in de kijker te stellen. Graag wil ik af van het stereotype en negatieve beeld dat we hebben over ASS. Bij Jonass zie ik dat er heel wat clichés en vooroordelen zijn die niet kloppen. Ik wil dan ook via verschillende manieren mensen bewust maken over ASS.

Via mijn camera en de media probeer ik nu uit te leggen hoe het voelt om ermee te leven. Wereldautismedag is voor mij een belangrijke dag omdat ik dan aandacht krijg voor de drempels die ik doormaak. Onze maatschappij moeten we blijven sensibiliseren over de autismeproblematiek. Personen zonder ASS moeten zich kunnen inleven hoe het voelt. Onze maatschappij moet een breder beeld krijgen over wat ASS is. Als we allemaal wat aandacht hebben voor autisme kan je heel wat positieve dingen halen uit de beperking. We mogen niet vergeten dat personen met ASS ook talenten hebben.

Dingen ondernemen rond autisme zorgt bij mij voor kracht. Ik probeer er alles aan te doen om te gaan voor een autismevriendelijke maatschappij. Het getuigen over ASS is vaak niet makkelijk maar toch iets dat ik van mezelf uit moet doen. Het zorgt dat mensen je beter gaan begrijpen waarom ik kijk van 'dag tot dag’. Na een aanmoediging van anderen kan ik daar echt blij mee zijn.

Mijn diagnose maakte van mij een jonge filmmaker. Bezig zijn met kortfilm, video en film is nu een manier waarmee ik mijn gevoelens kan vertellen. Ik heb het gevoel dat ik mijn beperking er even mee kan vergeten. Dit ondanks dat ik bij de zoektocht naar inspiratie altijd start bij mezelf.